Kogelvis (of Fugu)

Er bestaan verschillende soorten kogelvissen (Tetraodontidae). Kogelvissen zijn trage zwemmers en hebben een uniek verdedigingsmechanisme waarbij ze zichzelf kogelrond opblazen door hun maag snel met water te vullen. De vis lijkt daardoor groter dan hij in werkelijkheid is en dat schrikt vaak de aanvallende vis wel af. En dat is maar goed ook want als dat niet zou gebeuren en een kogelvis wordt toch opgegeten dan blijkt al snel dat de vis zeer giftig is. De meest giftige van het stel is wel de tijgerkogelvis (Takifugu rubripes).
Het eerste deel van zijn wetenschappelijke naam, Takifugu, is een combinatiewoord uit het Japans, waarbij taki ‘waterval’ betekent en fugu ‘klein zwijn’. Het lijkt misschien wat geheimzinnig, maar kogelvissen zijn niet echt mooie vissen om te zien. Het tweede deel, rubripes, is wat minder lastig te ontrafelen: het is een combinatiewoord uit het Latijn van rufus (‘rood’) en pedis (‘voet’). De vis heeft namelijk een rode anaalvin die doet denken aan een voet.

De meeste kogelvissen maken een krachtige neurotoxine aan met de naam tetrodotoxine. Dit gif zit voornamelijk in de lever, eierstoffen en het maagdarmkanaal met wat kleinere hoeveelheden in de rest van het lichaam. Het gif is 1200 keer giftiger als het ook al niet zo onschuldige blauwzuur. In landen als Japan (als fugu) en Korea (als bok-uh) geldt de kogelvis als een echte delicatesse. Koks mogen de vis alleen maar bereiden wanneer ze een speciaal diploma hebben. Maar zelfs dan gaat het nog geregeld mis. Cijfers uit Japan melden dat er jaarlijks gemiddeld 30 gevallen van vergiftiging met kogelvis plaatsvinden waarbij per jaar tot 6 doden vallen te betreuren.

De eerste symptomen van vergiftiging treden op na ongeveer 30 minuten. Er ontstaat een soort van gevoelloosheid in de lippen en de tong, gevolgd door kwijlen, zweten, misselijkheid, overgeven, hoofdpijn, diarree, algeheel gevoel van zwakte, lethargie, verlies van coördinatievermogen, stuiptrekkingen, benauwdheid, voortschrijdende verlammingsverschijnselen, ademhalingsproblemen, coma en een zekere dood. Die dood is vaak niet te voorkomen omdat er geen enkel middel is dat het gif kan neutraliseren.

Wanneer de hoeveelheid gif net niet voldoende is om iemand te doden kan die persoon dagenlang in een staat van bijna-dood verkeren, terwijl hij toch niet het bewustzijn heeft verloren. Het verhaal gaat dat de bewoners van het Caribische eiland Haïti deze wetenschap hebben gebruikt om de kogelvis als ingrediënt te gebruiken in hun brouwsels om mensen als zombie te maken in hun Voodoo-rituelen.

Officieel komt de kogelvis hier niet voor. Ik ben er niet meer zo zeker van, want op Texel spoelde in 2014 eentje aan. Zie hier.