Sidderrog

In september 2013 hebben vissers op de Noordzee een opmerkelijke vangst gedaan. In hun netten troffen ze een gemarmerde sidderrog (Torpedo marmorata) aan, een voor Nederlandse begrippen zeer zeldzame vis. Dit exemplaar was zo’n 45 centimeter lang, maar echt volwassen exemplaren kunnen een lengte van een meter bereiken.

Deze soort komt voor in het oostelijk deel van de Atlantische Oceaan met als meest noordelijke punt het noorden van Schotland. De sidderrog leeft op de zeebodem, meestal verborgen onder een laagje zand, waarbij alleen zijn ogen zichtbaar zijn. Hij jaagt graag in zeegrasvelden omdat juist daar zijn prooien zich veilig wanen. Hij is zo zeldzaam dat er tussen 1949 en 1968 slechts een drietal vangsten beschreven zijn. Dit jaar werd dus het vierde exemplaar opgevist.

[Foto: Phillippe Guillaume]

Het eerste deel van zijn wetenschappelijke naam, Torpedo, is afkomstig van het Latijnse woord torpere, dat ‘verdoving’ of ‘gevoelloos’ heeft betekend en dus direct afkomstig van het effect van de sidderroggen. De term werd in 1776 voor een drijvend explosief gebruikt en in 1860 werd de naam ‘torpedo’ op de zichzelf voortstuwende versie geplakt. Het tweede deel, marmorata, is ook al van een woord uit de oudheid geleend: het Griekse woord marmaros betekent ‘marmer’ of ‘glimmende steen’. Uiteindelijk betekent het Griekse marmairein ‘glimmend’.

Het bijzondere aan de sidderrog is – zoals zijn naam al aangeeft – het vermogen om elektriciteit op te wekken door middel van zijn interne biologische batterij. Net als andere haaien en roggen heeft deze rog een elektrisch orgaan (Ampullen van Lorenzini) waarmee prooien kunnen worden opgespoord, maar de sidderrog kan meer…

Naast die Ampullen van Lorenzini bezit een sidderrog ook een elektrisch orgaan achter zijn ogen waarmee hij stroomstoten kan afgeven tot wel 200 volt om prooien mee te verlammen of ter verdediging. Het orgaan is zo uitzonderlijk dat hij de kracht van de stroomstoten kan variëren. Bij zijn zoektocht naar voedsel, bodembewonende visjes, kreeftjes en garnalen, levert zijn biologische batterij een power van slechts 70 Volt, maar mocht hij zich bedreigd voelen dan kan dit oplopen tot 200 Volt. De stroomsterkte is gemeten als 8 Ampere. Als u goed heeft opgelet op school dan weet u dat dit een schok oplevert van (P=U.I) 1600 Watt.

Is zo’n schok levensgevaarlijk voor de mens? De geleerden menen dat deze schok sterk genoeg is om mensen tijdelijk uit te schakelen. Het grootste gevaar lopen echter duikers, die door zo'n schok ernstig gedesoriënteerd zouden kunnen raken. Het oplopen van een hartstilstand of dodelijke hartritmestoornissen wordt zeer onwaarschijnlijk genoemd. Tenzij je een pacemaker hebt, want dan wordt het plotseling een heel ander verhaal.